Jaki dysk twardy wybrać?
Pojemny dysk twardy, to podstawa w każdym komputerze. Musimy jednak pamiętać, iż ważne jest nie tylko to, jak dużo danych będziemy mogli przechowywać, ale również to jak efektywnie będą one zapisywane oraz odczytywane. Przed zakupem warto także zadbać o różnorodność interfejsów, które pozwolą na wydajną komunikację z innymi urządzeniami.
Dlatego zachęcam do zapoznania się z poniższym poradnikiem, w którym opisano najważniejsze z punktu widzenia kupującego parametry.
Spis treści
Rodzaje
Dyski możemy podzielić na wewnętrzne oraz zewnętrzne. Te pierwsze montowane są na stałe wewnątrz obudowy komputera (laptopa). Z kolei zewnętrzne pełnią rolę pamięci przenośnej – podłączamy je zwykle do portu USB, chociaż możliwe jest również wykorzystanie innych interfejsów.
Przykład dysku zewnętrznego
Jak widać na powyższym zdjęciu dyski zewnętrzne mają bardzo estetyczny wygląd i nie przypominają tych wewnętrznych.
Formaty (rozmiary) dysków HDD
Dyski twarde produkowane były w różnych rozmiarach. Obecnie jednak na rynku spotyka się właściwie tylko 2 formaty:
- 3,5 calowe: stosowane w komputerach PC
- 2,5 calowe: wykorzystywane w laptopach
Powyższe rozmiary odnoszą się do średnicy talerza. Dla przykładu 3,5 cala × 2.54 = 8,89 cm.
Wewnętrzne dyski twarde: 3,5 calowy z lewej i 2,5 calowy z prawej
Jak widać powyżej 2,5 calowe są zdecydowanie mniejsze oraz co się z tym wiąże lżejsze niż 3,5 calowe. Dlatego też nie dziwi fakt wykorzystania ich w urządzeniach mobilnych (przenośnych). Poza rozmiarami te dwa typy urządzeń niczym innym się nie różnią. Nic na przykład nie stoi na przeszkodzie, aby 2,5 calowy dysk wykorzystać w komputerze PC – będzie jednak luźno leżał w kieszeni.
Pojemność
Pojemność jest bez wątpienia tym parametrów, na który w pierwszej kolejności zwracamy uwagę.
Jaka pojemność?
Tutaj musimy zastanowić się jakiego rodzaju dane oraz w jakiej ilości będziemy przechowywać w pamięci. Pomocne może się okazać poniższe zestawienie:
| Pojemność | Zdjęcia (1MB) | Muzyka (5MB) | Film DVD (5GB) | Film HD (25GB) | Duża gra (50GB) |
|---|---|---|---|---|---|
| 500 GB | 500 000 | 100 000 | 100 | 20 | 10 |
| 1 TB | 1 000 000 | 200 000 | 200 | 40 | 20 |
| 2 TB | 2 000 000 | 400 000 | 400 | 80 | 40 |
| 4 TB | 4 000 000 | 800 000 | 800 | 160 | 80 |
| 6 TB | 6 000 000 | 1 200 000 | 1 200 | 240 | 120 |
| 8 TB | 8 000 000 | 1 600 000 | 1 600 | 320 | 160 |
| 10 TB | 10 000 000 | 2 000 000 | 2 000 | 400 | 200 |
Jak można zauważyć powyżej najwięcej przestrzeni dyskowej zajmują filmy oraz gry komputerowe – np. pojemność 500 GB wystarczy tylko dla 10 wymagających gier. Z kolei w przypadku zdjęć oraz muzyki nasza domowa biblioteka może zawierać nawet kilka milionów pozycji.
W chwili obecnej na rynku możemy spotkać się z pojemnościami od 500 GB do nawet 8 TB.
Rzeczywista pojemność nośnika
Zwykle gdy podpinamy nowo kupiony dysk do komputera i sprawdzamy jego pojemność, to okazuje się, że gdzieś „uciekły” nam gigabajty. Innymi słowy urządzenie wykazuje mniejszą pojemność niż deklarował producent. Czy ktoś nas oszukał? I tak i nie. Ta różnica bierze się stąd, iż producenci w inny sposób liczą pojemność niż robi to system operacyjny. Producenci stosują do tego tzw. system dziesiętny (o podstawie 10), a więc taki jakim posługujemy się na co dzień, natomiast system operacyjny wykorzystuje system dwójkowy (o podstawie 2). Jak to działa w praktyce?
- System o podstawie 10: 1KB liczony jest jako 103 = 1000 bajtów
- System o podstawie 2: 1KB liczony jest jako 210 = 1024 bajty
Dla przykłady zobaczmy jak wygląda to dla dysku o pojemności 750 GB:
750 (bajty) × 103 × 103 × 103 = 750 × 1000 × 1000 × 1000 = 750 000 000 000 = 750 GB - wartość deklarowana przez producenta.
Teraz, aby sprawdzić jaką pojemność wykryje nasz system operacyjny wystarczy pojemność deklarowaną przez producenta podzielić 3 razy przez 1024 (odwrotność tego co robiliśmy powyżej, lecz wykorzystujemy tutaj 210, czyli 1024, a nie 103, czyli 1000). Tak więc, rzeczywistą pojemność nośnika liczymy w ten sposób:
750 000 000 000 ÷ 1024 ÷ 1024 ÷ 1024 = 698,49193 GB - właśnie taką pojemność pokarze nasz system w przypadku, gdy producent zadeklarował 750 GB.
| Pojemność nośnika | Rzeczywista pojemność (w przybliżeniu) |
|---|---|
| 10 TB | 9 313,26 GB |
| 8 TB | 7 450,58 GB |
| 6 TB | 5 587,936 GB |
| 4 TB | 3 725,29 GB |
| 3 TB | 2793,96 GB |
| 2 TB | 1862,64 GB |
| 1 TB | 931,32 GB |
| 750 GB | 698,49 GB |
| 500 GB | 465,66 GB |
| 320 GB | 298,02 GB |
W tabeli powyżej możesz zapoznać się z zestawieniem pojemności rzeczywistych oraz tych deklarowanych przez producentów.
Szybkość dysku
Wewnętrzna prędkość transferu
Mówi nam o tym, ile danych w ciągu jednej sekundy może zostać zapisanych (prędkość zapis) lub odczytanych (prędkość odczytu). Parametr ten dotyczy transferu wewnątrz dysku, a więc np. kopiowanie piku z jednego katalogu do drugiego. Obecnie dyski dysponują średnim transferem na poziomie około 125 MB/s (dla 7200 obr/min) – dotyczy zarówno odczytu jak i zapisu. Warto wspomnieć, iż najlepsze dyski mogą osiągać nawet średnio 175 MB/s, a maksymalnie do 230 MB/s.
Wewnętrzna prędkość transferu nie jest wartością stałą. Ścieżki znajdujące się na zewnątrz posiadają więcej sektorów, a więc przy tej samej prędkości obrotu talerza może zostać odczytana / zapisana większa ilość danych, a więc szybkość transferu będzie większa.
Zewnętrzna prędkość transferu
Jest to transfer danych pomiędzy dyskiem twardym, a pozostałymi podzespołami komputera. Parametr ten tak naprawdę odnosi się do maksymalnej przepustowości interfejsu podłączonego do dysk, co w przypadku SATA III wynosi 6.0 Gbit/s (600 MB/s). Należy jednak pamiętać, iż jest to jedynie maksymalny możliwy do osiągnięcia transfer. W praktyce w przypadku dysków HDD nigdy nie jest on osiągalny ze względu na dużo niższą wewnętrzną prędkość transferu.
Średni czas dostępu
Parametr informujący o tym ile czasu musi upłynąć od momentu zlecenia operacji zapisu / odczytu do momenty jej rozpoczęcia. W praktyce wszystko sprowadza się do przemieszczenia głowicy w odpowiednie miejsce nad talerzem. Średni czas dostępu mierzy się w milisekundach.
| Ilość obrotów / min | Średnie opóźnienie [ms] |
|---|---|
| 4 800 | 6.25 |
| 5 400 | 5.55 |
| 7 200 | 4.16 |
| 10 000 | 3 |
| 15 000 | 2 |
W tabeli powyżej możesz zapoznać się ze średnimi czasami dostępny dla dysków o określonej prędkości obrotowej talerza. Im mniej tym lepiej.
Prędkość obrotowa
Bardzo istotny parametr wpływający na ogólną wydajność nośnika. Mierzymy go w ilościach obrotów na minutę. Obecnie w komputerach osobistych najczęściej spotykamy dyski, w których talerze obracają się z szybkością 7 200 obr/min.
W przypadku dysków do laptopów (2,5 calowych) prędkość obrotowa to przeważnie 5 400 obr/min, chociaż istnieje także dużo modeli z 7 200 obr/min.
Na rynku dostępne są także znacznie wyższe prędkości niż te przytoczone powyżej: 10 000 lub nawet 15 000 obr/min – dyski takie są jednak dużo droższe i zwykle wykorzystywane w profesjonalnych zastosowaniach, np. w serwerach.
Na co wpływa prędkość obrotowa?
Generalnie im prędkość obrotowa talerzy większa, tym dostęp do danych krótszy, co przekłada się na płynność pracy.
Średni czas bezawaryjnej pracy (MTBF)
MTBF mówi nam o przybliżonym czasie bezawaryjnej pracy urządzenia. Wartość tego parametru podajemy zwykle w godzinach. O co jednak dokładnie tutaj chodzi? Otóż posłużmy się przykładem i przeanalizujmy MTBF na poziomie 300 000 godzin:
300 000 godzin ÷ 24 godziny ÷ 365 dni ≈ 34,25 lat
Teraz obliczmy jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia awarii w pierwszym roku użytkowania dysku: 1 ÷ 34,25 ≈ 0,029 (2,9%).
Z kolei wynik działania: 100 ÷ 2,9 ≈ 34 pokaże nam, iż w ciągu pierwszego roku pracy 1 na 34 dyski ulegnie prawdopodobnie awarii.
Za minimum należy przyjąć około 350 000 godzin MTBF - niektóre HDD mogą mieć MTBF nawet ponad 1 mln godzin. Oczywiście im więcej tym lepiej.
Pojemność pamięci cache
Cache zwany jest również pamięcią podręczną lub buforem. Dysponuje dużo szybszym czasem dostępu do danych niż dysk twardy. Dlatego pełni rolę „pośrednika” między HDD, a pamięcią RAM. Wielkość bufora znacząco wpływa na wydajność całego nośnika. Obecnie spotykamy cache o pojemnościach od 8 MB do 64 MB. Im więcej tym lepiej.
Rodzaje interfejsów
ATA/IDE (PATA)
Idea wykorzystania tego interfejsu zrodziła się w 1983 roku. ATA/IDE, to łącze równoległe, dlatego też, aby już sama nazwa to sugerowała, dodano w późniejszym czasie literę P (odParallel) przed ATA i obecnie używamy nazwy PATA.
Interfejs ten spotykamy tylko w starszych komputerach, gdyż został wyparty przez swojego "szeregowego" następce - SATA. PATA do pewnego etapu rozwoju nośników HDD oraz napędów optycznych znakomicie spełniała swoje zadanie. Przepustowość na poziomie 133 MB/s w ATA/133 bardzo dobrze się sprawdzała. Jednak obecnie jest ona niewystarczająca. Do jednego interfejsu można było podłączyć 2 urządzenia - jako master i slave.
SATA
SATA jest szeregową magistralą (Serial ATA) wykorzystywaną do łączenia urządzeń pamięci masowej. Obecnie powstały trzy wersje tej szyny. Różnica pomiędzy nimi, to różnica w szybkości transferu. Do jednego takiego złącza podłączymy tylko jedno urządzenie, a nie jak to było w przypadku PATA dwa.
SATA wykorzystuje mniejsze złącza niż PATA. Po zastosowaniu odpowiedniego adaptera (konwerter sygnału) można podłączyć dysk PATA do gniazda SATA i odwrotnie.
Wtyczka oraz gniazdo SATA
SATA I
To najstarsza wersja tego typu magistrali. Oferuje przepustowość na poziomie 1,5 Gbit/s - w praktyce 150 MB/s. Jak widać już pierwsza wersja tej magistrali okazała się o prawie 20 MB/s szybsza niż poprzedni równoległy interfejs PATA.
SATA II
Kolejna wersja interfejsu SATA. Podwojono tutaj prędkość przesyłania danych i w ten sposób osiągnięto 3,0 Gbit/s - w rzeczywistości 300 MB/s.
SATA III
To jak na razie ostatni interfejs z rodziny SATA. Jak w przypadku poprzedniej wersji, tak i tutaj podwojono przepustowość, która wynosi: 6,0 Gbit/s, co daje nam w praktyce 600 MB/s.
eSATA (external SATA)
Jeden z interfejsów umożliwiających podłączenie dysku zewnętrznego. Prędkość tego złącza jest bardzo zadowalająca i wynosi 3 Gbit/s (w praktyce 300 MB/s), a więc tyle ile w przypadku SATA II. Często nośnik podłączony przez eSATA będzie wymagał zastosowania dodatkowego zasilania. Maksymalna długość kabla jaką można zastosować to 2 m.
Złącze USB
Bardzo popularny interfejs do podłączania zewnętrznych nośników pamięci. Obecnie nadal często spotykany jest standard USB 2.0, który umożliwia maksymalny transfer sięgający 480 Mb/s, co daje około 60 MB/s. Jednak USB 2.0 jest szybko wypierany przez USB 3.0, który oferuje prędkość do 5 Gb/s, czyli około 625 MB/s!
Poszczególne standardy USB są kompatybilne wstecz oraz do przodu.
Złącze FireWire (IEEE 1394)
Czasami spotykamy również zewnętrzne HDD ze złączem FireWire. Nie jest ono tak popularne jak eSATA czy USB.
Złącze FireWire 400 (IEEE 1394a)
Zapewnia szybkość transmisji sięgającą 400 Mb/s.
Złącze FireWire 800 (IEEE 1394b)
Prędkość transferu wynosi tutaj 800 Mb/s.
Bezprzewodowe udostępnianie danych
Niektóre dyski mogą udostępniać dane bezprzewodowo poprzez WiFi. Za pomocą np. smartfona możemy podłączyć się do takiej sieci i pobrać określone pliki.
Kilka złącz w jednym urządzeniu
Dyski wewnętrzne wyposaża się zwykle tylko w interfejs SATA. Z kolei dodatkowe złącza są domeną dysków zewnętrznych, które czasami posiadają wbudowanych kilka wtyczek jednocześnie. Popularne są kombinacje eSata + USB lub FireWire + USB, a nawet USB + FireWire + eSata. Niemniej jedna najpopularniejszym złączem w przypadku dysków zewnętrznych jest USB.